Seks

Seks (łac. sexus, płeć) – w znaczeniu ogólnym: całość życia erotycznego człowieka, w znaczeniu węższym: zachowania seksualne, potocznie stosunek płciowy.

Oprócz pełnych stosunków płciowych, ludzi (a także niektóre gatunki zwierząt) cechuje też wiele innych zachowań seksualnych. Zaliczają się do nich flirtowanie, uwodzenie (czyli zachowania i działania mające na celu zainteresowanie sobą potencjalnego partnera seksualnego), petting (czyli pieszczenie narządów płciowych lub innych stref erogennych partnera, które może doprowadzić do orgazmu, ale z wyłączeniem immisji członka do pochwy), masturbacja – autoerotyzm (czyli doprowadzanie się do orgazmu bez fizycznej aktywności innej osoby).

Zachowania seksualne mogą zachodzić przy kontakcie dwóch osób płci przeciwnej (zob. heteroseksualizm) lub tej samej (zob. homoseksualizm), a także większej liczby osób (seks grupowy).

eksualność człowieka i związane z nią praktyki bardzo wcześnie w historii cywilizacji i kultur stały się elementem mitu, wierzeń i legend. Wiele kultur podniosło go do rangi zachowań boskich, uświęconych bądź rytualnych, a poszczególne bóstwa miały władać tą sferą ludzkich zachowań. Postacie boskie lub półboskie, jak: Eros czy Pan są tego wyraźnymi przykładami. Wśród ludów prymitywnych często spotykało się obiekty kultu, które miały kształt narządów seksualnych człowieka (patrz: fallicyzm).

W każdej epoce powstawało też i powstaje dalej szereg mitów i legend z tym związanych. Od czasów masowego niewolnictwa z Afryki do Ameryk i Europy narodził się mit potencji seksualnej murzynów. Pisze o tym m.in. Lew Starowicz w opracowanym przez niego słowniku[7]. Wedle tego mitu "czarnego kochanka" porównanie zalet białych i czarnych kochanków ma długą tradycję i przechodziło kilka okresów. Pierwszy – od czasu handlu niewolnikami do rewolucji seksualnej lat 60. XX w. – opierał się na uprzedzeniach i stereotypach rasowych. Murzynom przypisywano większe rozmiary członka, bujniejsze życie seksualne, wcześniejszy wiek inicjacji seksualnej, skłonność do orgii, niezwykłą potencję, większe uleganie zmysłowości, a mniejsze normom i zasadom.

Szczegółowe przykazy zachowań i praktyk seksualnych znaleźć można w większości pism wielkich religii świata, jak: judaizm, chrześcijaństwo, islam, hinduizm.
Ujęcie biologiczne

Z biologicznego punktu widzenia podstawowym celem zachowań seksualnych jest prokreacja, prowadząca do powstania nowego osobnika potomnego.

Wiele gatunków zwierząt, w tym także ludzie, wykazuje zachowania płciowe również poza okresami płodności, dla przyjemności lub podtrzymania bliskich związków ze stałym partnerem.
Zachowania społeczne
Seksualność to popularny temat w sztuce


Popęd seksualny człowieka jest motorem wielu zachowań społecznych, między innymi twórczości artystycznej. Wiele utworów artystycznych jest bardzo silnie nasyconych podtekstami lub jawnymi nawiązaniami erotycznymi (zob. erotyka).

W skrajnej postaci niektóre rodzaje sztuki erotycznej zatracają całkowicie swoją wartość artystyczną i służą wyłącznie wywoływaniu silnego podniecania korzystających z nich osób. Tego typu działalność określa się jako pornografia. Granica między pornografią i erotyką jest jednak bardzo płynna i trudna do ustalenia.
Etyka seksu

Jak każde zachowanie człowieka, tak i zachowania seksualne podlegają ocenie etycznej, pozwalającej określić ich wartość w odniesieniu naturalnego celu własnego (finis proprius) jak i do celu etycznego, czyli dobra i zła osoby[8]. W cywilizowanych społeczeństwach broniących swych podstawowych instytucji, jak rodzina, własność prywatna, wolność religijna i in., już w starożytności obowiązywały pisane i niepisane zasady i normy dotyczące postaw w sferze seksualnej, jak zawieranie małżeństw, wierność małżeńska[9] . Racja ich występowania nie wynika z etyki religijnej, lecz z uznania wspólnego rozumienia najbardziej podstawowych praw człowieka oraz wartości instytucji chroniących dobro jednostki, w tym przypadku – rodziny. W sferze publicznej ponadto, zachowania seksualne regulowane są przez prawo stanowione, którego zasadnicza moc normatywna wynika nie z autorytetu władzy, lecz z podstawowych zasad prawa naturalnego[10]. W większości społeczeństw zakazane jest zmuszanie do stosunków płciowych, czyli gwałt lub molestacja seksualna. Prawo zakazuje również podejmowania stosunków z nieletnimi (przy czym pełnoletność różnie definiowana jest w różnych kulturach), gdyż związane to jest z głębokimi i trudnymi do wyleczenia psychicznymi i fizycznymi cierpieniami oraz z nieświadomością osób uczestniczących w nich. Zakazane jest także pośredniczenie w uprawianiu prostytucji czyli stręczycielstwo (nakłanianie do nierządu) i kuplerstwo (ułatwianie cudzego nierządu)[11].
Katolicka etyka seksualna

Współczesne nauczanie Kościoła na temat etyki seksualnej zostało wyrażone w encyklice Benedykta XVI Deus caritas est. Pożycie seksualne małżonków, duchowo oczyszczone i otwarte na życie, zostało w niej ukazane jako miejsce doświadczenia miłości, która może dać "pewien przedsmak szczytu istnienia, tej szczęśliwości, do której dąży całe nasze istnienie"[12]. W etyce katolickiej seks jest wyrazem osoby, dlatego dokonuje się w dialogu i wzajemnym darze, który jest jedną z istotnych cech różniących świat ludzi od świata zwierzęcego.

Wychodząc z powyższych przesłanek takie zachowania, jak masturbacja, petting, stosunek przerywany czy stosunek obezpłodniony przy użyciu środków antykoncepcyjnych i wczesnoporonnych, jako postawy ego-centryczne, niechętne dzieciom i przeciwne życiu, etyka katolicka uznaje za niezgodne z naturą miłości seksualnej człowieka[13].

Etyka katolicka naucza, że osąd sumienia co do czystości aktów seksualnych powinien być wyrobiony poprzez poznanie prawdy o naturze i celach pożycia małżeńskiego. Magisterium Kościoła formułuje tę prawdę w swych oficjalnych wypowiedziach, prostując także różne błędne opinie, które również mają wpływ na sumienia małżonków[14]. W XX i XXI w. Kościół wydał szereg dokumentów, formułujących podstawowe zasady katolickiej etyki seksualnej.